O sa bau vakataroga mada se cava e tiko ena YDE?
Ni da cavuta na vosa cavuti kei na veitikina ena ruku ni APA ivakatagedegede na vosa "DOI" e dau kena irairai tu ga ka dina ni tukuni vei keda na cava e rua se tolu na vosa, na dina oya ni sega sara ga ni matata taucoko na kena ibalebale. Ni vakasamataki na ka oqori kei na noda kila ni kila o ya kei na dua na itovo vakatamata raraba e sega ni sa rui sivia, keitou sa nanuma me keitou vakamacalataka na cava na DOI ena APA.
Tou tekivu ena itekitekivu: na cava na DOI ena APA?
E dina sara ni o sa vakataroga se cava e daku ni vosa "DOI" o sa wilika oti e vuqa na ka ena nomu vakadidike ena ituvatuva ni APA Standards. Na kena isau rawarawa duadua sai koya ni OII e tutaka na "iVakatakilakila ni iYaya Livaliva", oya na: iVakatakilakila Livaliva ni Iyaya, ia e sega ni tukuna vei keda e dua na ka.
Ena kena ivosavosa rawarawa, na DOI e dua na mataqali iqaqani ni toqai; e dua na fomu kilai raraba ka tudei ni ivola tabaki vakalivaliva (mekasini, itukutuku, ivola, parokaramu vakomipiuta, vidio, kei na so tale). Kena isau, e vaka e dua na mataqali daunitukutuku maroroi ni valenivola, baleta ni cakacaka me solia vei keda na ivakamacala ni iyaya livaliva oya kei na vanua e rawa ni da kunea kina ena ilawalawa vakacakacaka. E rawati oqo ena nodra metadata me vaka na nombre del autor, título de la obra digital, entre otros detalles.
Sa rawa mo raica na DOI ni dua na itukutuku vakalivaliva ni sa oti. E kea o na raica kina (kevaka e tiko vei iko) e vica na iwiliwili kei na matanivola ka sega ni vakaraitaki, ia oqori na DOI.
Na cava na vu ni DOI?
E vuqa tu na kena itavi na DOI. E dina ga ni ulu ni tamata o ya me kunea e dua na lewe ni itukutuku vakalivaliva, e dau raica talega ena veigauna kece sara. Nanuma tiko ni sa rabailevu sara na Initaneti ka rawarawa ki na dua na ivurevure me da "yali". Na DOI e levea na ka oqo.
Ia, ena noda inaki, de rairai na itavi bibi duadua ni DOI o ya me da veiqaravi me rawa ni tauri mai na ivurevure vakalivaliva oya.
Me'u na cavuta vakacava e dua na DOI?
Na ivakatagedegede NISO Z39.84, DOI Synta, sai koya e tauyavutaka na ituvatuva ni qaqalo vakalivaliva oqo ena sala oqo:
Tekivu ena dairekitori ni DOI e sega ni uasivi cake mai na DUA NA URL. E tarava e dua na itekitekivu me kilai kina na bisinisi ni tabaivola kei na kena iyalayala ena dua na kena ikuri me vakaraitaka na ivurevure ni livaliva. Na kena ikuri kei na kena ivakamacala taumada e duidui mai na dua na "/".
Ena vakasama oqori, ena kena irairai vakaoqo na DOI:
Sa ka bibi sara na itukutuku oqo ena kena tarai cake na ivurevure vakalivaliva ni vosa vakalivaliva.
E ca vakalevu cake, na DOIs e sega ni buli koya ga vakataki koya, ia e dodonu me kerei ena tabana ni rejisita. E dua vei ira na tamata kilai levu duadua ena Crossref, e dina ga ni sega ni o koya duadua ga. Io, e lako mai ena dua na isau.
Na cava me vakayagataki kina e dua na DOI?
Ena gauna ni itukutuku, eso na gauna ena kunei ni dua na ka e rawa ni vaka na vaqarai ni dua na iqaqi ena co madu. Ena ruku ni ka oqo, na doIs vakadeitaka ni o na rawa ni raica e veigauna e dua na ivurevure vakalivaliva kevaka sara mada ga e veisau na nomu itikotiko. Raitayaloyalotaka mada ni o vinakata mo vakayagataka e dua na mekasini livaliva, ni oti e dua na yabaki, e veisautaka na yacana. Ena veisau talega na kena URL ka, o koya ga e vinakata me raica na mekasini vata ga, ena rawa ni "vakayalia" baleta ni ra na sega tale ni kila na sala me ra kunea kina. Na DOI ena levea na veituvaki oqori.
E dua tale na ka vinaka o ya ni sa dua na ivakarau ni rawarawa ka totolo na kena laurai kei na ivakatakilakila, lo que incide en el uso y visibilidad de las fuentes electrónicas. Igualmente, favorece la propiedad intelectual porque y las citas en trabajos de investigación y artículos científicos.
Me laurai vakacava e dua na iyaya vakalivaliva kei na DOI?
Me vaka sa vakamacalataki oti, na itukutuku kei na DOI ena rawarawa cake na kena kunei ka rawa ni caka ena veituvatuva duidui eso.
Na kena e bibi duadua na mataveilawa vakadonui ni DOI (htto://dx.doi.org/). Era tu talega na idini ni vakasaqaqara me vakataka na MEDRA (Mataivalu ni Rejisita ni Iurope ni DOI) (http://www.medra.org/) kei na Crossref (http/crossref.org/). Ka dina sara, e dau tu ga vei keda na Google nuitaki. Na kena idini ni vakasaqaqara ena vakarautaka talega na vanua e tiko kina e dua na ivurevure vakalivaliva mai na kena DOI.
Vakaibalebaletaki ki na DOI
Na DOI E dau balavu sara ka ravuti ira ena kedra ituvaki taucoko e rawa ni veivakacudrui ki na matadra. Oqori na vuna era tu kina na yavu ni "vakalekalekataka" NA DO ka cakava me rairai totoka ka rawarawa na kena veimuataki (koti, vakabira...).
E dua vei ira na yavu kilai levu duadua ena shortdoi.org en la que se copia el hipervínculo del DOI que se quiere acortar y genera uno más corto.
Me vaka na iVoladusidusi ni iSoqosoqo Vakavakasaqani ni Amerika, na DOI e volai ena vosa ni oti na ivola, naba kei na draunipepa ni ivola tabaki ena initaneti. Ni o taipataka oti e dua na gauna, sa na vakacurumi na matanivola lailai NIQ.
Ena vakasama oya, na ituvatuva ni idusidusi ena vakaoqo:
Yaca ni matavuvale nei Dauvolaivola, taumada ni yacai koya a vola. (Yabaki ni kena tabaki). Na yaca ni iyaya. Yaca ni kena tabaki ena matanivola kala. Voliumu, (Naba ni Kena Tabaki), na tabana ka tiko kina na itukutuku. Doi: http://enlacedeldoi
Ena ruku ni ituvatuva oqori, e vakaoqo na kena ivakaraitaki:
Marichal, K. (2019). Veivakauqeti vakayalo: na dina ena daku ni tadra. Active Psychology, 15 (5), 25-31. doi: http//doi.org/9gu
Ia, era tu eso na ivola tabaki ka vakatabuya na vakayagataki ni iyaya ni cakacaka me vakalekalekataki kina na DOI, o koya gona mo na dau taroga tikoga kevaka e tiko na kena lawa me idusidusi ni itukutuku kei na ivakadewa.
Vakayagataka na DOI se URL?
E vakamatatataki ena ivakatagedegede ni APA, kevaka e tiko, na kena ivakarau e dodonu e veigauna tabaka na DOI ni itukutuku ni vakadidike ka sega ni URL. Oqo, ka tarova na veisau ni itikotiko vakalivaliva, ka vukea na kena yali na iyaya.
iMatai, raica kevaka e tiko na kena iyaya Laurai rawa ni DOI. Kevaka o sega ni raica, lako ki na crossref.org ka tovolea mo raica na ivurevure vakalivaliva ena nomu idini ni vakasaqaqara. Ke o sega ni cakava, sa tiko vei iko e vica na digidigi:
Kevaka e tiko ena dua na itukutuku maroroi ena initaneti na ka o vinakata, digitaka wasea nomu URL. Kevaka e tiko walega ena kato ni itukutuku o ya, sa na okati kina ena vukuna na kato ni itukutuku kei na kena naba ni kena vakayagataki se url ni database. Sa vakatautaki iko sara ga.
Me vaka o sa raica rawa, na basika ni DOI e sega ni dua na madra me ra vakadredretaka na dauvakadidike, ia e dua na sala me tarova kina na "yali" na itukutuku ni vakadidike ena lawa.